Jak zdaniem dietetyka radzić sobie z biegunką

Niedawno na blogu było o zaparciach. Teraz pora na kolejny nieprzyjemny problem, a mianowicie biegunki. Biegunkę leczymy przede wszystkim objawowo. Podstawą jest tutaj nawodnienie.

U większości chorych z odwodnieniem niewielkiego lub umiarkowanego stopnia (ubytek <10% mc.), nawadnianie należy prowadzić w warunkach ambulatoryjnych. Wystarczające jest przyjmowanie płynów (wody, rozcieńczonych soków owocowych, napojów izotonicznych, zup) i soli kuchennej (np. słonych krakersów). Niewskazany jest wywar mięsno-warzywnego.

Dzieci i seniorzy

Do nawadniania dzieci i osób starszych z ciężką biegunką zaleca się hipoosmolarny (osmolarność 245 mOsm/l) doustny glukozowo-elektrolitowy płyn nawadniający (DPN), w którym stężenie sodu wynosi 75 mmol/l, potasu 20 mmol/l, chlorków 65 mmol/l, cytrynianu 10 mmol/l i glukozy 75 mmol/l (dostępne preparaty o takim lub zbliżonym składzie: Acidolit, Dicodral, Dicoflor Elektrolity, Elektrolity, Floractin Elektrolity, Fluid Balans, Gastrolit, Hipp ORS, Hydronea, Jonolit, Orsalit, ProHydro APTEO). Zimny DPN (schłodzony w lodówce) podawany często małymi porcjami jest lepiej tolerowany.

Schemat leczenia

Leczenie płynami obejmuje 2 fazy:

I faza: uzupełnienie niedoborów (rehydratacja) – przez pierwsze 3–4 h należy podawać (często, w małych porcjach) wyłącznie DPN w objętości równej oszacowanemu ubytkowi masy ciała (chory powinien pić do woli w celu zaspokojenia pragnienia): a) bez cech odwodnienia – do ~20 ml/kg mc. b) odwodnienie łagodne – ~50 ml/kg mc. c) odwodnienie średniego stopnia – 50–100 ml/kg mc. d) wyliczoną objętość należy powiększyć o ewentualne bieżące straty: dodatkowo 5–10 ml/kg mc. po każdym biegunkowym stolcu i 2–5 ml/kg po epizodzie wymiotów.

II faza: leczenie podtrzymujące – kontynuuj podawanie DPN w celu uzupełnienia bieżących strat wody i elektrolitów ze stolcem i wymiotami i rozpocznij żywienie (realimentacja). Dodatkowo chory powinien pić DPN lub płyny obojętne (bez ograniczeń do zaspokojenia pragnienia) w objętości równej podstawowemu dobowemu zapotrzebowaniu na płyny (po odliczeniu objętości spożytych pokarmów). DPN podawane jest do czasu ustąpienia biegunki.

Kiedy szpital?

W cięższych przypadkach biegunki konieczna jest hospitalizacja. Dzieje się tak, gdy:

• odwodnienie jest ciężkie (ubytek ≥10% mc. lub objawy wstrząsu hipowolemicznego)
• objawy odwodnienia występują u chorego w podeszłym wieku – chorzy często nie odczuwają pragnienia i przyjmują zbyt małą ilość płynów
• mamy do czynienia z ciężkim stanem ogólny chorego
• stan pacjenta uniemożliwia nawadnianie doustne, np. w sytuacji uporczywych wymiotów, porażennej niedrożności jelit
• nawadnianie doustne nie przyniosło rezultatów.

Przy biegunce może też zaistnieć konieczność leczenia innych zaburzeń (zazwyczaj u chorych z ciężkim odwodnieniem), np. kwasicy metabolicznej, hipernatremi, hiponatremi, hipokaliemi, hipokalcemi, hipomagnezemi. W biegunce przewlekłej może też wystąpić niedożywienie, niedobory witamin i pierwiastków śladowych.